تاريخچه فناوري ارتباطات و اطلاعات
تاريخچه فناوري ارتباطات و اطلاعات
(۲۰۰۳ – ۱۹۰۹)
History of Information & communication Technology
مقاله ی تاریخجه فناوری اطلاعات را که هم اکنون در اختیار شما عزیزان قرار میدهیم بسیار طولانیست و مطمئنیم که باز هم جای سخن باقیست و در این زمینه یک مرجع نمیباشد. برای خواندن این مطلب به “ادامه” مراجعه فرمایید…
تاريخچه فناوري ارتباطات و اطلاعات
(۲۰۰۳ – ۱۹۰۹)
History of Information & communication Technology
مقاله ی تاریخجه فناوری اطلاعات را که هم اکنون در اختیار شما عزیزان قرار میدهیم بسیار طولانیست و مطمئنیم که باز هم جای سخن باقیست و در این زمینه یک مرجع نمیباشد. برای خواندن این مطلب به “ادامه” مراجعه فرمایید.
عناوين
تاريخچه در خارج از ايران
تاريخچه در ایران
مفاهيم و اصطلاحات :
•فن
•فناورى:
•ارتباطات:
•اطلاعات:
•فناورى ارتباطات و اطلاعات:
•فرآيند توليد اطلاعات:
•داده‌ها
•پردازش داده‌ها:
•تكنولوژي اطلاعات
•اتوماسيون ادارى:
يكي از متفكرين عصر اطلاعات مي گويد:
ملل عقب مانده
۱٫ جهان امروز
(آنهايي كه بسيار دير به مرحله انقلاب صنعتي گام نهادند)
۲٫ جهان آينده
(آنهايي كه دير به مرحله انقلاب اطلاعاتي وارد شده باشند)
تاريخچه فناوري اطلاعات و ارتباطات
در خارج از ايران
حدود سال ۱۹۰۹ يك آمارشناس در كمپاني تلگراف و تلكس آمريكا* دو منحني براي ۱۵ سال آينده طراحي كرد: منحني ارتباطات تلفني و منحني جمعيت آمريكا. و اين دو را با هم در نظر گرفت. و طرحهاي توسعه تكنولوژي ارتباطات را بررسي و ارايه كرد.
* – A.T.T
در اوايل دهه ۱۹۳۰ شركت آي،بي،ام* اولين ماشين حساب مدرن را ساخت كه براي بانكها طراحي شده بود. اما بانكها از خريد آن امتناع كردند
*- IBM — International Business Machines
«سرتوماس واتسون بنيانگذار مؤسسه آي،بي،ام نقل ميكند در يك موفقيت غير مترقبه، كتابخانه عمومي نيويورك تصميم گرفت يك ماشين بخرد. در آن روزهاي آغازين ظهور ابزار مدرن، كتابخانه‌ها بر خلاف بانكها پول داشتند و آي،بي،ام بيش از يكصد ماشين باد كرده را به كتابخانه‌ها فروخت.
•پانزده سال بعد، اين مؤسسه يكباره خصوصيتي را در ماشين بروز داد كه مي‌‌توانست ليست پرداخت تهيه كند. «يونيواك» كه پيشرفته ترين ماشين‌ها را داشت، اين افزارها را نپذيرفته بود. اما آي،بي،ام پي‌برد كه اين موفقيت غير منتظره، اما ممكن است و بر اساس آنچه براي ماشين‌هاي يونيواك اساسي بود نظير ليست‌هاي پرداخت به طراحي مجدد دست‌زد و طي پنج سال به رهبري صنعت كامپيوتر دست يافت. موقعيتي كه تاكنون نيز حفظ شده است.
•The First General-Purpose Computer for Commercial Use: Universal Automatic Computer (UNIVAC).
اطلاعات و ارتباطات
نطق آبراهام لينكلن در سال ۱۸۶۳ در گتيزبرگ Gettysburg (ويرجينيا) كه يكي از مهمترين نطق هاي او بود، صرفاً ۲۰۰۰ شنونده داشت و به گوش همان تعداد رسيد و احتمالاً درگزت گيتزبرگ چاپ شد .
صد سال بعد جان اف كندي در سال ۱۹۶۳ ترور شد. ظرف ۲۴ ساعت دو پنجم جمعيت جهان و يا دو ميليارد نفر از اين ترور مطلع شدند .
در دهه ۱۹۹۰ در ماجراهايي چون سقوط ديوار برلين ، جنگ هاي خليج فارس و بوسني ما به شاهد تاريخ زنده تبديل شديم . تعداد آنهايي كه در اين ماجراها با كمك ماشين هاي ارسال ماهواره اي خبر ( SNG ) و پخش مستقيم در صندلي هاي رديف اول براي تماشاي تاريخ زنده قرار گرفتند، چهار پنجم جمعيت جهان بود ، يعني چهار ميليارد نفر با پخش مستقيم خبردار شدند .
نظام اطلاع‌رساني علوم و فنون
در ژاپن
امر اطلاع‌رساني همراه با پيشرفتهاي صنعتي و اقتصادي گسترش يافت و مراكز اطلاعات علمي و فني ژاپن در سال ۱۹۵۷ بعنوان مركز فعاليتهاي اطلاعاتي در زمينه علوم و فنون تاسيس شد اين مركز ابتدا كار ذخيره و بازيابي اطلاعات را بر روي كارتهاي منگنه شده تجربه كرد و سپس از سال ۱۹۶۹ به بعد از سيستم كامپيوتري با نوارهاي مغناطيسي بهره گرفته .
در سال ۱۹۶۹ دولت اين كشور تلاشهاي مستمري را بمنظور ايجاد شبكه ملي اطلاعات علمي و فني آغاز نمود و در دهه ۱۹۷۰ درزمينه‌هاي انرژي اتمي، پروانه‌هاي ثبت اختراعات و اكتشافات ، داروئي، آهن و فولاد و كشاورزي مراكز علمي اطلاعات تاسيس كرد
در بخش دولتي نخست بايد از مراكز اطلاعات علمي و فني ژاپن * كه در سال ۱۹۵۷ تاسيس شد، نام برد. اين مركز كه بتدريج بصورت بزرگترين دفتر اطلاع‌رساني دولتي در آمد، از سال ۱۹۶۹ با تصويب هيات دولت فعاليتهاي خود را در جهت ايجاد شبكه ملي اطلاعات علمي‌‌و فني گسترش داد.
*- Japan Information Center of Science and Technology – JICST
در اين رابطه مي‌‌توان از مركز اطلاعات فني شركت فولاد ژاپن * و مركز اطلاعات شركت تجارتي ايتوچو *كه يكي از بزرگترين انحصارات ژاپن است نام برد. در مركز مديريت شركت ايتوچو واقع در اوزاكا يك سيستم خودكار قوي ذخيره و بازيابي اطلاعات داير است كه از ۵ كامپيوتر نيرومند بهره ميگيرد.
اين سيستم بوسيله كانالهاي ارتباطي كه شامل ماهواره نيز مي‌شود با سيستم مشابه در جنرال موتور آمريكا اتصال دارد.
*- Center for Technical Information of the Japanese Steel Corporation
*- Itochu
در واحدهاي پژوهشي شركتهاي بزرگ ( مانند توشيبا ، هيتاچي ، ميتسوبيشي …) فعاليتهاي اطلاعاتي به ميزان وسيعي صورت ميگيرد. دفاتر اطلاعاتي اين واحد‌ها مواد علمي و فني دريافت شده از مجاري مختلف را آماده‌سازي نموده و به انتشار و توزيع كاتالوگها كتابهاي مرجع ، فهرست‌ها، نشرياتي از مشخصات فني توليدات كارخانه، در داخل و خارج كشور مبادرت مي‌‌كنند.
علاقه وافري كه در ژاپن به اطلاعات اختراعات و اكتشافات وجود دارد تاسيس مركز ژاپني اطلاعات پروانه‌هاي نوآوريها * را در سال ۱۹۷۱ سبب گرديد.
اين مركز تاكنون نوآوريهاي ثبت شده بيش از ده كشور جهان را زير پوشش خود قرار داده و چكيده نامه‌هايي به زبان ژاپني منتشر ميكند كه ساليانه بيش از ۱۰۰ هزار چكيده را حاويست. اين چكيده‌ها بوسيله مؤسسات انتفاعي طرف قرار داد و با مساعي هزار چكيده نويس خارج از كادر سازمان تهيه مي‌شود.
*- Japanese Center for Patent Information
از ديگر مراكز ملي اطلاع‌رساني، مركز اطلاعات داروئي ژاپن *است كه به سال ۱۹۷۲ تاسيس گرديد و عهده دار گردآوري، آماده سازي و اشاعه اطلاعات داروئي و پزشكي لازم جهت پيشبرد تحقيقات در زمينه تهيه داروهاي جديد و تاثير و مصونيت داروئي است.
*- Japan Pharmaceutical Information Center.
خودكار كردن خدمات اطلاعاتي
در انگلستان
از سال ۱۹۶۶ آزمايشهايي به منظور بكار گرفتن كامپيوتر در تنظيم اطلاعات كتابشناسي بريتانيا شروع شده است و كمك‌هاي مالي اين كار توسط اداره اطلاعات علمي‌‌و فني تامين شده است و در آغاز به كمك آمريكا ولي اخيرا با همكاري چند مليتي*انجام مي‌‌پذيرد.
به عنوان مثال امور كامپيوتري خدمات اطلاعاتي بريتانيا در زمينه شيمي*با موافقت خدمات چكيده نويسي در زمينه شيمي‌‌آمريكا * انجام ميگيرد.
*- multinational
*- United Kingdom Chemical Information Services – UKCIS .
*- Chemical Abstracts Services – C.A.S.
خدمات اطلاعاتي در زمينه فيزيك الكتروتكنولوژي كامپيوتر وكنترل *به وسيله مؤسسه مهندسان برق انجام مي‌شود و اين سازمان مسئول توليد نوارهاي مغناطيسي از مجلات چكيده تهيه و انتشار مجلات آگاهي رساني و خدمات اشاعه اطلاعات گزيده است.
*- Information Service in Physics, Electrotechnology , Computer and Control – INSPEC.
تاكنون ۲۰ مجله چكيده به وسيله دفتر كشاورزي كشورهاي مشترك المنافع *به كمك كامپيوتر منتشر شده است. همچنين امكانات استفاده از سيستم ذخيره و بازيابي مدارك پزشكي (مدلارز) كه به كمك كامپيوتر انجام ميگيرد در بريتانيا نيز مورد بررسي قرار گرفته است.
در سال ۱۹۷۲ كميته‌‌اي در كتابخانه بريتانيا تشكيل گرديد تا در باره امكان عملي خودكار كردن فرآيند داده‌هاي كتابخانه‌هاي ملي*مطالعه و بررسي كند.
*- C. A. B
*- National Libraries Automatic Data Processing Feasibility Study.
با استفاده از كامپيوتر كتابشناسي ملي بريتانيا تحت عنوان پروژه فهرست نويسي قابل خواندن با ماشين (مارك)*تهيه مي‌‌گردد و از اين طريق آمار و مشخصات كامل كتابشناسي كتابهاي جاري بريتانيا بطور مجزا بر روي نوارهاي مغناطيسي تهيه مي‌شود (مارك۲) *و اين استفاده جنبي از كامپيوتر به هنگام تهيه كتابشناسي ملي بريتانيا است.
بدليل اينكه مشخصات كتابهاي كتابخانه كنگره آمريكا از سال ۱۹۶۹ به شكل (مارك) موجود است با همكاري اين كتابخانه و بخش كتابشناسي ملي بريتانيا پروژه كتابهاي به زبان انگليسي *به كمك كامپيوتر انجام شده است.
استفاده از شماره استاندارد كتاب *مي‌تواند در ماشيني كردن اين خدمت نقش مهم و مؤثري داشته باشد.
*- Machine Readable Catalog – MARC
*- MARC II
*- Books in English.
*- Standard Book Number (S.B.N.).
تحقيق در كاربرد كامپيوتر در زمينه دكومانتاسيون*يكي از كارهاي مهم و اساسي اداره اطلاعات علمي و فني و دپارتمان تحقيق انجمن كتابخانه‌هاي تخصصي و دفاتر اطلاعاتي*است. اين اداره مسئول كار هماهنگي اطلاع‌رساني به منظور استفاده از راههاي جديد دسترسي به اطلاعات علمي و فني نيز ميباشد .
– *ارائه اسناد يا مدارك ـ اثبات با مدارك ـ مستند كردن
*- Aslib Research Department.
طبق گزارش يونسكو در سال ۱۹۷۴ پروژه‌هاي ماشيني كردن اطلاعات علمي‌‌و فني * در بريتانيا ظرف ۵ سال در سه گروه به اين شرح به اجرا در آمده است:
ـ پروژه‌هايي كه تحت كنترل يا هماهنگي دپارتمان تحقيق و توسعه كتابخانه بريتانيا * قرار دارند.
ـ طرحهايي كه اساسا از خدمات تجارتي و صنايع بهره مي‌‌گيرند.
ـ آنهايي كه به دپارتمانهاي دولتي مربوط مي‌‌شوند.
*- Scientific & Technical Information – STI.
*- British Library Research & Development Department – BLR&DD
در يكي از پروژه‌هاي دپارتمان تحقيق و توسعه كتابخانه بريتانيا در حال حاضر هفت مركز شركت دارد * . در اين پروژه پايگاههاي داده‌هاي مورد نياز به اختصار به شرح زير است:
ـ مد وزا * كه شامل۵۰٫۰۰۰ عنوان از مد لارز است و از واژگان ساخته و كنترل شده كتابخانه پزشكي امريكا * استفاده ميكند .
ـ مد لاين * كه بالغ بر ۵۰۰٫۰۰۰ عنوان كتاب (به سال ۱۹۷۴) است و با استفاده از واژگان كتابخانه پزشكي امريكا مي‌‌توان به طريق پيوسته يا نا پيوسته به اطلاعات آن دسترسي يافت و اداره پست بريتانيا خطوط تلفني آن را به ترمينال‌هايي كه در كالج دانشگاه لندن * قرار دارد وصل كرده است .
* ـ اسامي اين مراكز به شرح زير است:
– Cranfield Institute of Technology
– Hatfield Polytechnic
– Newcastle Upon Tyne University
– Loughborough University of Technology
– Edinburgh University
– University College , Cardiff
– Science Reference Library
*-MEDUSA
*- Medical Subject Headings – MESH
*- MEDLINE
*- University College London
خودكار كردن شيوه‌هاي كار اطلاعات
اتحاد جماهير شوروي سابق
يكي از برنامه‌هاي مهمي‌‌كه در اتحاد جماهير شوروي سابق انجام شده است ايجاد نظام خودكار يكپارچه اطلاعات علمي‌‌و فني است كه اساس آن كامپيوتري كردن شيوه‌هاي تجسس، آماده سازي، ذخيره و برون دهي اطلاعات و انتقال مواد اطلاعاتي به نقاط دور است.
خود كار كردن شيوه‌هاي خدمات اطلاعاتي
در هند
از سال ۱۹۷۶ برنامه تجربي خدمات كامپيوتري پخش اطلاعات گزيده در هند با حمايت يونسكو شروع شد. از آن به بعد طرح مربوط به پخش اطلاعات گزيده كه با استفاده از سيستم آي،بي،ام كار ميكند در انستيتوي تكنولوژي هند در شهر مدرس فعاليت ميكند. خدمات مزبور در مقايسه با خدماتي نظير سيستم پيوسته بازيابي اطلاعات كتابشناسي منابع *بسيار ارزان و شايد تقريبا مجاني بدست دانشمندان هند مي‌‌رسد. مشابه چنين خدماتي در مركز دكومانتاسيون علمي‌‌و ملي هند نيز تهيه و ارائه مي‌‌گردد
*- On – Line Retrieval of Bibliographic Information Time Shared (System Development Corp., U.S.A) (ORBIT)
خودكار كردن خدمات اطلاعات
در لهستان
در حوزه خودكار كردن ذخيره و بازيابي اطلاعات نتايج مهمي‌‌در لهستان بدست آمده است. در بين سيستم‌هاي بازيابي كه مورد بهره برداري قرار گرفته است مي‌‌توان سيستم‌هاي زير را ذكر كرد:
ـ سيستم جستجوي پروانه‌هاي ثبت نوآوريها در امور ساختماني
ـ سيستم بازيابي گزارش سفرهاي رسمي‌‌خارجي
ـ سيستم بازيابي در مورد صنايع سنگين و ماشين آلات
ـ سيستم بازيابي اطلاعات كتابشناسي در زمينه صنايع كشتي سازي
ماشيني كردن خدمات اطلاع‌رساني
در فرانسه
ماشيني كردن خدمات اطلاع‌رساني و دكومانتاسيون در فرانسه بسيار پيشرفته است يكي از سازمانهاي بنام در اين زمينه انجمن ملي پژوهشهاي فني * است.
*- Association Nationale de la Recherche Technique – ANRT
همكاريهاي بين‌المللي
و
www
اتحاد جماهير شوروي سابق
همكاري چند جانبه اين كشور منجر به ايجاد مركز بين‌المللي اطلاعات علمي‌‌و فني *براساس قرارداد ۲۷ فوريه ۱۹۶۹ گرديد كه بوسيله دولتهاي بلغارستان، چك و اسلواكي، جمهوري دمكراتيك آلمان، مجارستان ، مغولستان، لهستان ، روماني و روسيه به تصويب رسيد.
وظايف عمده مركز بين‌المللي اطلاعات علمي‌‌و فني :
تهيه دستورالعمل‌هايي در باره روشهاي كار اطلاعاتي
پيشنهاداتي در مورد تجهيزات لازم براي تشكيل نظام بين‌المللي *
ارائه خدمات اطلاعاتي به كشورهاي عضو
تحقيق در مسائل كاربردي و نظري اطلاعات
كمك در زمينه سازمان دهي، روش‌مندي و غيره به سازمانهايي كه در كشورهاي عضو به كار آموزش و ارتقاء سطح دانش كاركنان اطلاعاتي مشغولند.
*- International Centre for Scientific and Technical Information – MTSNTI
*- International System for Scientific and Technical Information – ISSTI
هند در دو برنامه بين‌المللي خدمات اطلاعاتي مشاركت دارد. اين برنامه‌ها عبارتند از: برنامه بين‌المللي سيستم اطلاعاتي انرژي * و سيستم اطلاعاتي كشاورزي *
از سال ۱۹۷۶ تاكنون نيز اطلاعات ذخيره شده در برنامه بين الملل سيستم اطلاعاتي كشاورزي ارسال مي‌‌گردد. مؤسسه‌اي كه با برنامه مزبور مرتبا در ارتباط است شوراي عالي تحقيقات
كشاورزي هند * ميباشد. اين موسسه اطلاعات دريافت شده در نوارهاي مغناطيسي را ماهانه بين ۳۵ انستيتوي كشاورزي در هند توزيع ميكند.
*- International Nuclear Information System – INIS.
*- Agricultural Information System – AGRIS.
*- Indian Council of Agricultural Research – ICAR.
در انستيتوي تحقيقاتي آمار كشاورزي هند* توسط كامپيوتر داده‌هاي مربوط به برنامه سيستم اطلاعاتي كشاورزي تهيه مي‌‌گردد .
اخيرا درانستيتوي مزبور برنامه بازيابي اطلاعات از طريق داده‌هاي مربوط به سيستم اطلاعاتي كشاورزي توسعه يافته است .
همچنين با كمك يونسكو از سال ۱۹۷۶ با داده‌هاي اطلاعاتي رم در بمبئي بطورآزمايش تماس دائم بر قرار شده و در نظر است در آينده به كمك مالي يونسكو ، هند از طريق سيستم روي خط يا پيوسته با داده‌هاي اطلاعاتي اروپا ، آمريكا و استراليا مرتبط گردد .
*- Indian Agricultural Statistics Research Institute – IASRI.
مروري بر مهمترين وقايع تكامل اينترنت :
۱۹۶۷ : راه اندازي شبكه آرپانت (Arpanet) آغاز شد.
۱۹۷۰ : شركت ATT اولين ارتباط كامپيوتري را ميان دانشگاه كاليفرنيا در لس آنجلس و كمپاني BBN برقرار كرد.
۱۹۷۱ :«ري تاميلسون» از شركت BBN يك برنامه E-Mail اختراع كرد.
۱۹۷۳ : «باب كان» يك برنامه تحقيقاتي اينترنتي را آغاز كرد.
۱۹۷۶ : اولين E-Mail سلطنتي ارسال شد. اليزابت دوم ملكه انگلستان با استفاده از سيگنال و رادارهاي سلطنتي در مالورن يك E- Mail ارسال كرد.
۱۹۷۹ : يكي از كاربران آرپانت آيكون هاي احساسي را ابداع كرد . وي اظهار داشت كه مي توان برخي از تصاوير را به متن E-Mail اضافه كرد.
۱۹۸۴ : ويليام گينس زمان مصرف Neuromancer را نوشت و براي اولين بار كلمه فضاي مجازي را خلق كرد. در اين سال كانادا تلاش گسترده و موفقي را براي ايجاد شبكه هاي بين دانشگاهي اين كشور آغاز كرد.
۱۹۸۵ : SYMBOLICS . coM نخستين ثبت كننده Domain Name شد.
برخي از اولين سايتهاي ثبت شده در اينترنت عبارتند از : THINK MIT . EDD . CoM
۱۹۸۶: پنج مركز فوق محاسباتي راه اندازي شد. اين مراكز تأثيرات بزرگي را در ارتباطات اينترنتي ايجاد كردند.
۱۹۹۱ : اينترنتي كه ما مي شناسيم متولد شد.
۱۹۹۲ : اصطلاح گشت و گذار در اينترنت خلق شد.
۱۹۹۳ : كاخ سفيد امريكا On-Line شد و بيل كلينتون يك E-Mail را به نام خود ثبت كرد. در اين سال توجه تاجران به اينترنت جلب شد.
۱۹۹۴ : اولين «اسپم» ساخته شد. همچنين اولين سايتهاي سفارشي On-Line و آگهي هاي جديد اينترنتي طراحي شدند.
۱۹۹۵ : تعدادي از كمپاني هاي اينترنتي تبديل به سهامي عام شده و وارد بازار بورس شدند. همچنين ارتباطات خانگي با اينترنت نيز برقرار گرديد.
۱۹۹۶ : امريكا قانون CDA را وضع كرد به موجب اين قانون از ارسال بي رويه اطلاعات ناشايست روي شبكه جلوگيري شد.
۱۹۹۸ : دو ميليون سايت به ثبت رسيد.
۱۹۹۹ : استفاده از اينترنت اوج گرفت.
۲۰۰۰ : نامه عشق ويروس سال شد.
۲۰۰۱ : فروارد E –Mail ها در استراليا غير قانوني اعلام شد. اروپا به جرايم مجازي پرداخت و طالبان در افغانستان دسترسي به اينترنت را قطع كرد.
۲۰۰۲ : اينترنت به جزء لاينفك زندگي مردم تبديل شد.
تاريخچه فناوري اطلاعات و ارتباطات
در ايران
نخستين گام‌ها براي استقرار نظام اطلاع‌رساني در ايران با تأسيس مؤسسه تحقيقات و برنامه‌ريزي علمي و آموزشي، و مراكز مدارك علمي و خدمات كتابداري وابسته به اين مؤسسه برداشته شد.
در سال ۱۹۶۶ با مشاركت اعضاي شوراي بين‌المللي مجامع علمي * فعاليتهاي بين‌المللي از سوي يونسكو با استقرار طرح ايجاد شبكه جهاني مبادله اطلاعات علمي(يوني سيست*) مورد بررسي قرار گرفت.
بعدها با شركت كارشناسان سازمانهاي بين‌المللي اطلاعات علمي‌‌مانند فدراسيون بين‌المللي اطلاع‌رساني*مباحث مطروحه در طرح يوني‌سيست مورد نقادي و موشكافي قرار گرفت و نتايج اين مباحث به صورت نشريه‌اي چاپ و منتشر شد.
* -ICSU
* – Unisist
*- Federation International de Documentation – FID.
از ۴ تا ۱۹ اكتبر ۱۹۷۱ از سوي يونسكو پس از مطالعات فراوان همايش يوني‌سيست در پاريس با شركت ۸۳ نماينده از كشورهاي جهان تشكيل شد.
در اين همايش هيئت نمايندگي ايران از سوي مؤسسه تحقيقات و برنامه ريزي علمي و آموزشي شركت كرد.
نخستين سند، گزارش دست نويسي از دكتر حسين دانشي و همكاران وي بود كه در سال ۱۳۵۱ براي تعيين وضعيت همايش يوني سيست تدارك شده بود.
به دنبال اين گزارش مقاله‌اي نسبتا مفصل زير عنوان «شبكه جهاني مبادله اطلاعات علمي» در نشريه فني مركز مدارك علمي به چاپ رسيد كه در آن در باره وضع كشورهاي در حال توسعه اظهار نظر شده بود:
پس از شركت هيئت نمايندگي ايران در همايش يونسكو (۱۹۷۱)، مركز مدارك علمي‌‌وابسته به مؤسسه تحقيقاتي و برنامه‌ريزي علمي و آموزشي، بررسي‌هايي را در زمينه امكانات اتخاذ سياستي هماهنگ در مورد گردآوري و اشاعه اطلاعات علمي‌‌و فني آغاز كرد .
قرار شد مركز مدارك علمي، گزارشي در اين مورد تهيه كند. اين گزارش در جلسه صاحب نظران مورد بررسي قرار گرفت و پس از انجام اصلاحات، به صورت نهايي چاپ و منتشر شد. در اين گزارش دو نكته اساسي به چشم مي‌‌خورد:
تعيين يكي از مراكز به عنوان واحد هماهنگ كننده فعاليتهاي مراكز مدارك ايراني و رابط اين مراكز با مجامع و شبكه‌هاي بين‌المللي اطلاع‌رساني و نظارت بر اشاعه درست اطلاعات و برقراري ارتباط كامل علمي و اطلاعاتي ميان واحدهاي نيازمند دولتي و دانشگاهي.
پيگيري سياست استقرار نظام واحد بازيابي اطلاعات در مراكز مدارك دولتي و استفاده از امكانات و تسهيلات خدمات ماشيني مملكت در جهت سازمان دادن به بازيابي و اشاعه اطلاعات و برقراري رابطه و استفاده از شبكه‌ها و بانك‌هاي اطلاعاتي از طريق نظام‌هاي پيوسته.
در مجموع فعاليت‌هايي را كه در جهت استقرار نظام اطلاع‌رساني و شبكه‌هاي مربوط انجام گرفته،مي‌‌توان چنين جمع بندي كرد:
مركز مدارك علمي از سال ۱۳۵۰ با ايجاد شوراي هماهنگي مراكز اسناد فعاليت خود را آغاز كرد ؛
هدف مراكز مدارك علمي‌‌از ايجاد شوراي هماهنگي مراكز اسناد ، همكاري و تقويت زير‌بناي ملي اطلاعات علمي‌‌بود؛
با تشكيل شوراي هماهنگي مراكز اسناد و تشكيل شوراي مربوط به يوني سيست توسط كميسيون ملي يونسكو در ايران در سال ۱۳۵۲، كوشش‌ها معطوف به اجراي توصيه‌هاي يوني‌سيست شد؛
در شهريور ۱۳۵۵ پيشنهادهايي در زمينه « سياست اطلاعات علمي‌‌در كشور» ارائه شد؛
در ارديبهشت ۱۳۵۶ با همكاري يونسكو و سازمان برنامه امكان برگزاري « سمينار سياست اطلاعات علمي‌‌فني در كشور» فراهم آمد . اين سمينار امكان تهيه و تدارك « پيش نويس اساسنامه كميته ملي يوني سيست را ( در خرداد ماه ۱۳۵۶ ) فراهم آورد .
قبل از سال ۱۳۵۷ ، دفتر انفورماتيك در سازمان برنامه و بودجه با عنوان يك اداره كل فعاليتهاي ماشيني پردازش داده‌ها را اداره مي‌كرد .
از سال ۱۳۵۷ به علت شرايط سياسي كشور پيگيري مسائل مربوط به نظام ملي اطلاع‌رساني تقريبا متوقف گرديد ولي استفاده وسيع از كامپيوتر و تجهيزات وابسته به آن كه از سال‌ها قبل آغاز شده بود ، رو به گسترش نهاد . استفاده وسيع از كامپيوتر در سازمانهاي دولتي و پردازش ماشيني اطلاعات و داده‌ها ، نياز به واحد يا سازماني داشت كه بر مجموعه فعاليتهاي ماشيني و كامپيوتري داده‌ها و اطلاعات نظارت داشته باشد .
در سال ۱۳۵۹ پس از تصويب قانون تشكيل شوراي عالي انفورماتيك كشور از سوي شوراي انقلاب ، وظايف هدايت و راهنمايي نظام كلي انفورماتيك كشور به عهده اين شوراي عالي گذاشته شد و از طريق دبيرخانه شوراي عالي انفورماتيك در سازمان برنامه و بودجه به اين سازمان متصل گرديد .
بخش اجرايي امور انفورماتيكي كشور را معاونت انفورماتيك سازمان برنامه و بودجه به عهده گرفت كه فعاليت آن مجموعه‌اي از امور اجرايي ، نظارتي و ارشادي بود .
تا سال ۱۳۶۰ مسئله شبكه ملي اطلاعات و نظام ملي اطلاع‌رساني مسكوت ماند، ولي نياز به ساماندهي وضعيت اطلاع‌رساني در همه زمينه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات دولتي را به فكر انداخت ، و يك سلسله فعاليتهاي پراكنده جريان يافت ، و مطالعاتي نيز صورت گرفت. در ميان مجموعه بررسي‌هاي انجام شده، مطالعات مركز اسناد و مدارك علمي‌‌شاخص است. نخستين طرح از سوي مركز اسناد و مدارك علمي‌‌مطرح شد و حتي مطالعات آن پيگيري شد و نتايج آن نيز انتشار يافت. اين نتايج با عنوان «طرح پيشنهادي شبكه اطلاع‌رساني علمي‌‌و فني كشور» منتشر شد كه در نهايت به مرحله اجرا نرسيد و در سطح پيشنهاد باقي ماند.
توسعه و كاربردي فناوري ارتباطات و اطلاعات ايران ( تكفا )
The end
•فن
•فن كلمهاى است عربى ( به فتح فا و تشديد نون ) به معنى حال و گونه. اين كلمه در فارسى به معنى صنعت و هنر هم بكار رفته است. و فنون و افنان جمع آن است. كلمه افانين براى جمع اين واژه بكار رفته است. عرب به صاحب فن و هنرمند، فنّان ( به فتح فا و تشديد نون ) مىگويد و هر گاه كارى يا هنرى را بطرز گوناگون انجام دهند آن را تفنن ( به فتح تا و فا و ضم نون مشدد ) گويند.
•فن به انگليسى با واژه تكني * به معنى ” فنى”، هنر، كار فنى مترادف است. معانى اصطلاحات و قواعد فنى ، اطلاعات فنى، رموز فنى، مهارت و استادى نيز ذيل اين موارد آمده است. به همين لحاظ به اهل فن و شخصى كه مطلع بفنون صنعت باشد تكنسين* گفته مىشود.
•امروزه كلمه تكنولوژى* كه در زبان و ادبيات انگليسى اسم شناخته مىشود در زبان گويشى مردم ما به وفور شنيده مىشود كه با توجه به پاس داشتن زبان فارسى آن را با واژه فناورى جايگزينى كردهاند. ( ۴ و ۲ )
•
[۱]- Technic & Technique
[۲]- Technician
[۳]- Technology
•فناورى:
•به معناى فنون آشنايى با اصولفنى فنشناسى ، اصطلاحات فنى و كارشناسى فنى است كه معادل تكنولوژى به زبان انگليسى بكار رفته است. ( ۲ )
ارتباطات:
ارتباط كلمهاى است عربى با ريشه رَبَطَ و از باب افتعال كه معادل فارسى آن پيوستن چيزى به چيزى است. بستگى و پيوستگى هم معنى شده است . ( ۲ )
ارتباطات جمع ارتباط است كه با ” ات” جمع بسته شده و پيوستگىها را القاء مىنمايد. ارتباط در زبان انگليسى با لغات Connection و Relation وCommunication بيان شده است. ( ۳ ) Communication كه از Commune سرچشمه مىگيرد ارتباط را بگونهاى معرفى مىكند كه ريشه اشتراك داشته باشد و اين نظريه كمونارد[۱] طرفدار سيستم اشتراكى و كسي كه مؤسس كمون* فرانسه است نشئت گرفته . همچنانكه كمونيسم[۳] مرام اشتراكى را القاء مىنمايد.(۲)
Communicationدر لغت به معنى ارتباط، وسايل ارتباطى، مبادله، سرايت و وسيله نقل و انتقال معنى شده است.
[۱] – Communard
*- Commune
[۳] – Communism
[۱] – Communard
*- Commune
[۳] – Communism
اطلاعات:
اطلاع كلمهاى است عربى (بكسر همزه و طاى مشدد) و به معنى واقف گرديدن و آگاه شدن است .( ۲ ) اطلاعات به معني واقف كنندهها و آگاهى دهندهها بكار رفته است.
اطلاع در انگليسى با واژه Information و notice معنى شده است Knowledge . نيز اطلاع به شكلى كه معنى آگاهى داشتن را القاء كند آمده است واطلاعات كه مساوي با اطلاع ذكر شده است به Knowledge و Intelligence News معنى شده است.( ۳ )
آريانپور نيز Information را به معنى اطلاع و اطلاعات دانسته است. كما آنكه Inform را آگاهى دادن و القاء كردن و اطلاع دادن معنا نموده است و Informer را اطلاع دهنده و مخبر دانسته است. ( ۴ )
تعريف اطلاعات از ديدگاه اصطلاحى: به داده‌هاي پردازش شده که براي استفاده کننده داراي مفهوم باشد اطلاعات گفته مي‌شود(۱۶)
فناورى ارتباطات و اطلاعات
فناورى ارتباطات و اطلاعات[۱] تكنولوژى يا فنوني است كه توسط آن فنون ، عناصر اطلاعات يا داده‌هاي خام[۲]كه داراى معانى و مفهوم قابل درك نيستند در فرآيند تجزيه و تحليل قرار گرفته و پس از آنكه داراى معانى قابل درك شده و به اطلاعات تبديل شدند امكان انتقال آنها توسط سيستمهاى الكترونيك به مبادى مصرف را بوجود خواهد آورد.
اگرچه فناوري اطلاعات و ارتباطات پديدهاى است نو و شكل الكترونيك ديجيتالى آن در جهان سابقه چندانى ندارد، لاكن اصل فناورى اطلاعات [۳]با خلقت جهان هستى هم تاريخ است.
از روزگارى كه تمدن بشرى شكل گرفت انسان عناصر اطلاعاتى را مطالعه و تجربه كرد و پس از آنكه اين عناصر نسل به نسل به آينده منتقل شد پروسه تجزيه و تحليل آن در فرهنگهاى گوناگون بوقوع پيوست و به اطلاعات تبديل شد كه زمينه ساز علم بشريت بود، اطلاعات حاصله در قرون و اعصار در بوته تجربه و بهينهسازى چنان متكامل شد كه امروزه با پيشرفتهترين اطلاعات زوايا و سيطره جهان هستى رو به روشن شدن است.
خداى منان و رب العالمين كه اولين تربيت كننده بشر است فن و تكنولوژى ارتباطات واطلاعات را با دو مقوله وحى و بيان در خدمت تعليم و تربيت انسانها قرار داد.
آنجا كه وحى به كار گرفته شد و همه چيز براى پيام آوران و بالاخص نبى مكرم اسلام حضرت ختمى مرتبت ارسال شد فن ارتباط حاصل آمد و آنجا كه از كوچكترين واحد تكلم و عناصراطلاعاتى يعنى حروف كمك گرفته شد و منظورها بيان گرديد فن اطلاعات پديدار شد كهخود در كتاب وحى فرمود: ” الم” ” الر” و ” كهيعص” [۴]
مارشال مك لوهان يك آيندهنگر است و معتقد است الگوهاى تفكر آخرين نسل بشر با الگوهاى نسلهاى قبلى به نحو بارزى متفاوت است زيرا نحوه عرضه اطلاعات در هر دوران تفاوت دارد.(۱)
[۱] – Information & Communication Technology – ICT
[۲]- Data
[۳] – Information Technology
[۴] – ( الم ذلك الكتاب لا ريب فيه هدىللمتقين )
فرآيند توليد اطلاعات :
همانطور كه در تعريف اطلاعات بيان شد اطلاعات داده هاي پردازش شده‌اي هستند كه براي استفاده كننده داراي مفهوم است و يا به عبارتي اطلاعات عبارت است از مجموعه علوم ، اخبار و مشاهدات و الهامات انسان که دريافت آن در او تغييرات کمی و کيفی علمی و رفتاری متعالی ايجاد می کند. طبق اين تعريف ، اطلاعات لزوماً خبر و توليدات علمی بشر نيست حتی عالم فيزيک و طبيعتی که در آن زندگی می کنيم منبع اطلاعاتی و عامل مؤثر دررشد فکری بشراست.
بنابراين فرآيندى كه داده‌ها را مورد پردازش قرار مىدهد و از عناصر غير قابل درك مفاهيم قابل درك بوجود مىآورد فرآيند توليد اطلاعات گفته مىشود.
داده‌ها
عناصر اطلاعات پردازش نشده و خام را دادههاى اطلاعاتى گويند. ( نتايج حاصل از اندازهگيرى و يا بررسى نمونه )
فرهنگستان لغت داده‌ها را به جاى ديتا در زبان انگليسى گذاشته است و در فرهنگ لغت به مفروضات، حقايق و دانستهها معنى شده است.
متخصصين كامپيوتر، داده‌ها را مجتمعى از بيت ( كوچكترين واحد حافظه كامپيوتر كه ازهشت كاراكتر درست شده است) و بايت ( هشت بيت و كوچكترين واحد حافظه كامپيوتر كه قابل آدرس دهى است ) مىدانند.[۱]
•
[۱] – Bit = bi + t – Bi = binary – Bit = 0-1 ارقام دوتايي يا باينري
پردازش داده‌ها:
بر اساس نظر متخصصين اگر چند بايت را كنار هم قرار بدهيم يك داده بوجود مىآيد. اگر داده‌ها در پروسه پردازش قرار بگيرند به اطلاعات تبديل مىشود.
به بيان ديگر، داده يك حقيقت خام، يك نشان گسسته و رويدادي بي‌مفهوم است كه با افزودن پنج ويژگي، زمينه[۱]، طبقه بندي*، محاسبه،[۳] اصلاح[۴]، و جمع شدگي(خلاصه كردن)[۵] به اطلاعات تبديل مي‌شود.
[۱] – context
*- categorization
[۳]- calculation
[۴]- correction
[۵]- condensation
تكنولوژي اطلاعات
تكنولوژي مربوط به سخت افزار و نرم افزار كامپيوتر براي پردازش ، ذخيره سازي و انتقال اطلاعات است.
تكنولوژي اطلاعات يا علم و مهارت همه جنبه‌هاي محاسبات و ذخيره‌سازي اطلاعات، مبحث جديدي است كه به سرعت رشد كرده و تغييرات بنيادي در دنياي كنوني ايجاد
ميكند ، اين تغييرات ناشي از انجام روشهاي تجاري جديد ، ايجاد تنوعات و سرگرمي‌هاي جديد و به وجود آوردن هنرهاي جديد ميباشد.
تكنولوژي اطلاعات شامل موضوعاتي است كه به علم و تكنولوژي كامپيوتر ، طراحي ، توسعه ، نصب و پياده سازي سيستم ها و نرم افزارهاي اطلاعاتي مربوط مي‌شود.
اتوماسيون ادارى
اتوماسيون ادارى روشي براي حذف كاغذ از مكاتبات ادارى و كاهش زمان در
مراودات و ارتباطات است. به عنوان نمونه برنامه اتوماسيون جامع دبيرخانه و بايگانى كه
تحت ويندوز[۱] انجام شده است مي‌‌توان به كمى حجم وسرعت بالا، قابليت طراحى گزارشهاى متنوع و شرايط جستجو به هر نحو ممكن، امنيت و حفاظت بالاى اطلاعات اشاره نمود. اين سيستم توانايى مديريت چند دبيرخانه را در كنار دبيرخانه اصلي به كاربران مىدهد.
•
[۱] – MICROSOFT WINDOWS – NT/2000/98
تعداد کاربران اینترنت ایران
از مرز ۱۱ میلیون گذشت
هفته نامه بزرگراه فناوری ، بر اساس جدیدترین آمار، وضعیت شبکه دیتای کشور که از سوی شرکت فناوری اطلاعات (دیتای سابق) منتشر شد، تعداد کاربران اینترنت در داخل کشور تا پایان فروردین ماه سال جاری به ۱۱ میلیون ۲۶۰ هزار نفر رسید.